YARGICI İNŞAAT

ŞAP UYGULAMALARI

ŞAP DÖKME
Şap Tanımı
Yerine dökülmüş tesviye betonu üzerine zeminin izolasyonu, görsel güzelliği ve özel kullanım amacı için dökülen yer kaplama malzemesidir (Resim 1).

Resim 1: Yerine dökülmüş şap

Şapın Yapılış Amacı
Şapın yapılmasını amacı, tesviye betonu dökülmüş yüzeyi dış etkenlerden korumaktır. Kullanılan alanın kullanım süresini uzatmaktır. Özel amaçlar için kullanılacak alanların özelliğine uygun yer kaplaması yapmaktır. Kullanım alanları geniştir. Bunlar:
 Su ve nem etkisinde bulunan yerler
 Açık ve kapalı otoparklarda
 Fabrika iç ve dış sahalarında
 Açık spor alanları, kapalı spor salonları
 Sergi ve gösteri salonları vb.
Yukarıda yazılan yerler vb. yerlerde zeminin sudan korunması, görselliğin ön plana çıkması ve kullanım amacına uygun zeminin elde edilmesi amacıyla zemine uygulaması yapılır (Resim 2).

Resim 2: Fabrika iç sahası şap

Şap Dökme Kuralları
Şap dökme kuralları aşağıdaki gibidir:
 Şap dökülecek yüzeyde toz, yağ, kir olmamalıdır
 İnşaat artığı harç vb. sonradan yüzeye yapışmış madde olmamalıdır.
 Tesviye edilecek yüzey dört kenar ve dört köşeden teraziye alınmalıdır.
 Terazinin elverdiği koşullarda dökülecek olan en az şap kalınlığı
 Çimento ile yapılan şap için 0,2 cm’den az ve 0,5 cm’den fazla olmamalıdır.
 Sentetik içerikli şap için 0,5 cm’den az 3 cm’den fazla olmamalıdır.
 Terazi mastarları yerleştirilir.
 Uzun mastarlar yerleri sabit anolar üzerin de zikzak yapılarak kaydırılır.
 Şap dökülürken konulan anolar sökülür ve anında yerine şap dökümü yapılır.
 Yüzey mastar çekildikten sonra uygun mala ile düzeltilmelidir.
 Geniş alanlarda mastar çekildikten sonra helikopter ile düzeltme yapılmalıdır (Resim 3).

Resim 3: Şap düzeltme helikopteri

Şap Dökmede İşlem Sırası
Şap dökme iş sırası aşağıdaki gibidir:
 Şap dökülecek yüzeyin temizlenmesi
 Temizlenen yüzeyde yapışmış yabancı maddelerin temizlenmesi
 Duvar kenarlarına kotun işaretlenmesi
 Kenarlara anoların yerleştirilmesi
 Anolarının üzerlerinin terazi ile kontrol edilmesi
 Dökülecek olan şapın hazırlanması
 Şapın dökülmesi ve mastar ile düzeltilmesi

Şap Dökülmesi
Şap dökülmesi, şap dökme kurallarına göre ve şap dökme iş sırasına göre yapılır.
Tesviye betonu ile düzeltilmiş yüzeylerin dış etkenlerden ve istenen özelliklerde zemin elde
edilmesi için kişilerin isteğine göre yapılır.
Yapılan şap dökme işlemi ikiye ayrılır. Çimento ile yapılan şap dökme işlemi ve hazır sentetik şap dökme işlemleridir. Çimento ile yapılan şap dökme işlemi kendi içinde ikiye ayrılır.
Bunlar çimentonun tesviye betonu üzerine serpilerek ıslatılması ile yapılan ve çimentonun su ile karıştırılıp zemine serilmesi ile yapılan şap dökme işlemleridir.
Sentetik şap malzemesi ise fabrikalarda üretilen ve kutular içinde kullanım alanına getirilir. Kutular içinde kullanıma hazır hâldedir. Kutudan direk zemine uygulaması yapılır.
Şap dökülecek yüzeyin temizlenmesi
Şap dökülecek yüzeyin tamamen tozdan inşaat artıklarından ve diğer yabancı maddelerden temizlenmesi gerekir. Temizleme işleminde yumuşak süpürgeler kullanılmalı ve yer tozdan tamamen temizlenmelidir. İmkânlar dâhilinde varsa hava püskürtülerek zemin temizlenmelidir.
Şap ile alttaki tesviye betonu arasında katman oluşturacak toz taneleri zeminin çabuk deforme olmasına ve çok kısa bir süre içerisinde kalkmasına neden olacaktır. Bundan dolayı zemin temizliğine dikkat edilmelidir (Resim 4).

Resim 4: Şap dökümü için yerin temizlenmesi
 Temizlenen yüzeyde yapışmış yabancı maddelerin temizlenmesi
Şap dökülecek yüzey temizlendikten sonra yüzeyde yapışmış ve şap dökümüne mani olacak yabancı maddeler varsa harç artığı, sıkıştırma köpüğü, alçı parçası vb. inşaat yapımı esnasında kalan bu malzemeler mala, kazma, çekiç vb. malzemeler yardımı ile temizlenir. Bu malzemeler temizlenmez ise dökülecek olan şapın yüksekliği az olacağı için özellikle çimento ile yapılan şap dökümünde göze hoş görünmeyen ve istenmeyen tümsekler meydana gelecektir. Genellikle temizleme işlemi mala yardımı ve malanın ucuyla yapılır (Resim 5).

Resim 5: Yapışmış yabancı maddelerin kazınması
 Duvar kenarlarına kotun işaretlenmesi
Duvar kenarlarına kot işaretleme işlemi tesviye betonuyla aynıdır. Tesviye betonu dökümünde kullanılan kot işaretleri duruyorsa kılavuz olarak kullanılabilir. Çimento ile yapılan şap dökümünde kot işaretlemesine gerek yoktur, sentetik şap dökümünde kot
işaretlemesi yapılır. Yükseklik az olduğu için direk tesviye betonu üzerine uygulanır.
Kot işaretlemesi için hortum terazi ile duvar kenarlarında ve köşelerde kotun işaretlenmesi ve tam düz bir yüzey için kot işaretlerinin aşağıya taşınması dikkatlice yapılmalıdır.
 Kenarlara anoların yerleştirilmesi
Kot işaretleme işlemi bittikten sonra kenarlara kullanılacak olan mastar uzunluğuna göre anolar yerleştirilir. Çimento ile yapılan şap dökümünde ano yerleştirilmez. Sentetik şap dökümünde ano yerleştirilmesi yapılır.
Tesviye betonunda yerleştirilen anolardan farklı olarak anolar kolay çıkabilecek bir şekilde yerleştirilir. Çünkü şap dökümü esnasında mastar yapıldıktan sonra anolar hemen sökülür ve yerine şap dökümü yapılır.
 Anoların üzerinin terazi ile kontrol edilmesi
Anolar yerleştirildikten sonra üzerlerine tek tek terazi konularak kontrol edilir ve sabitleme işlemi yapılır.
Anoların üzerinin terazi ile kontrolünde dikkat edilmesi gereken nokta sabitlenen anoların tesviye betonunda olduğu gibi değil, mastar yapıldıktan sonra hemen çıkarılacağı düşünülmelidir. Bu yüzden sabitleme çok sağlam yapılmamalıdır.
 Dökülecek olan şapın hazırlanması
Dökülecek olan şap ikiye ayrıldığı için hazırlanışı da ikiye ayrılmaktadır:
 Çimento ile dökülen şap
 Sentetik (hazır) şap
 Çimento ile dökülen şapın hazırlanması
Çimento ile dökülen şapta kendi içinde ikiye ayrılmaktadır.
 Tesviye betonunun üzerine çimento serpilerek yapılan: Hazırlanması
aşaması yoktur. Direk tesviye betonu üzerine serpilerek uygulanır.
 Tesviye betonunun üzerine su ile karıştırılıp yapılan: Normal çimentonun içine su karıştırılarak hazırlanır. Kabı içine konulan çimentonun üzerine su eklenir ve mikser veya yardımcı bir araçla zemin üzerine sürülecek kıvama gelene kadar karıştırılır. Koyuluk veya sulu olma durumuna göre çimento veya su eklemesi yapılabilir.
 Sentetik (hazır) şapın hazırlanması
Sentetik şaplar piyasada kutular içinde bulunmaktadır. Kutuların üzerinde içine ne kadar su katılacağı veya kullanılacak başka bir malzeme varsa ne kadar katılacağı yazmaktadır. Kutuların üzerindeki hazırlama kılavuzları dikkatlice okunmalıdır.
Sentetik şap üreten firmaların ürünlerinde içine katılacak su miktarı ve diğer malzemeler değişiklik göstermektedir. Bazı durumlarda hiçbir malzeme kullanılmadan doğrudan uygulama yapılmaktadır.
Şapın içine su veya herhangi bir başka malzeme katılacak ise bu şap dökümü şap makinesi ile yapılacaksa şap makinesine içine dökülüp karıştırılmalıdır. El ile yapılacaksa karıştırma işlemi mikser ile yapılmalıdır.
 Şapın dökülmesi ve mastar ile düzeltilmesi
Dökülecek olan şap hazırlandıktan sonra döküm işlemine başlanılır. Çimento ile dökülen şap ve sentetik şap uygulama bakımından değişiklik göstermektedir. Uygulama şekilleri birbirinden farklıdır.
 Çimento ile hazırlanan şapın dökülmesi
Çimento ile hazırlanan şap iki çeşittir. Çimentonun serpilerek dökülmesi bir de çimentonun hamur hâline getirilerek dökülmesidir.
 Çimentonun serpilerek dökülmesi tesviye betonunun üzerine direk uygulanır. Uygulama aşağıdaki gibi yapılır:
 Üzeri temizlenmiş tesviye betonun şap dökümüne başlanmadan 15-20 dakika önce iyice sulanır.
 Sulanan tesviye betonunun üzerinde su birikintilerinin olmamasına dikkat edilir.
 Yanda sünger ve su bulundurulmalıdır.
 Tesviye betonunun üzerine mala ile düzeltilebilecek kısma, çimentoyu elle 2-3 mm kalınlığında serpilir.
 Daha sonra sünger yarımı ile üzerine hafifçe su gezdiririlir.
 Mala ile çimentonun üzeri dikkatlice düzeltilir.
 Kuru çimentolar kalmış ise o bölgeler hafifçe ıslar ve mala ile tekrar düzeltilir.
 Bütün alana kademe kademe aynı işlem uygulanır.
 Bu şap dökümünde anolama işlemi yoktur.
 Çimento şapının dökülmesi
Tesviye betonu üzerine uygulanır. Uygulaması aşağıdaki gibidir:
 Üzeri temizlenmiş tesviye betonun şap dökümüne başlanmadan 15-20 dakika önce iyice sulanır.
 Sulanan tesviye betonunun üzerinde su birikintilerinin olmamasına dikkat edilir.
 Hamur hâlinde hazırlanan çimento şapı mala ile düzeltilebilecek kadar mesafeye yaklaşık 0,5 cm kalınlığında kürek veya mala yardımı ile serilir.
 Mala yardımı ile şap üzerine bastırılarak sıkıştırılarak düzeltilir.
 Alanın tamamına kısım kısım bu işlem uygulanır.
 Yüzey üzerinde desen isteniyor ise kısım kısım veya alanın tamamına şap
dökme işlemi bittikten sonra şap üzerine desen yapılır (Resim 6).

Resim 6: Çimento şapının üzerine desen yapılması
 Sentetik (hazır) şapın dökülmesi
Sentetik (hazır) şaplar tesviye betonu üzerine uygulanır. Uygulama şekli aşağıdaki gibidir:
 Şap dökülecek alanın temizliği tekrar kontrol edilmelidir.
 Üzeri temizlenmiş tesviye betonun şap dökümüne başlanmadan 15-20 dakika önce iyice sulanır.
 Sulanan tesviye betonunun üzerinde su birikintilerinin olmamasına dikkat edilir.
 Şap dökümüne dökülecek olan alanın şap makine ile dökülüyor ise makineye en uzak noktasından, el ile dökülecek ise çıkış noktasına en uzak noktadan başlanarak dökülmelidir.
 Şap makine hortumuyla veya el ile dökülüyorsa zemine mastar genişliği kadar 2-3 cm yüksekliğinde dökülmelidir.
 Mastar ile şap yüzeyi düzeltilmelidir (Resim 7).

Resim 7: Zeminin mastar ile düzeltilmesi
 Mastar yapmada kullanılmayacak olan anolar hemen sökülüp yerlerine şap dökülmelidir.
 Sökülen anoların yerine şap dökülüp mala ile düzeltilmelidir.
 Şapın yüzeyi mala ile düzeltilecekse mastar yapma işlemi biten bölge hemen mala ile düzeltilmelidir.
 Şap yüzeyi helikopter ile düzeltilecekse alanın tamamına şap dökümü bitirilmeli ve en az 1,5-2 saat bekledikten sonra helikopter alan sokulup helikopterin dışarı çıkarılacağı en uzak noktadan döküme başlanmalıdır(Resim 8).

Resim 8: Helikopter ile zeminin düzeltilmesi